ارکان اصلی و شاخص های ارزیابی طرح توجیهی شهرسازی
ارکان اصلی و شاخص های ارزیابی طرح توجیهی شهرسازی
نمونه موردی کشور سریلانکا
ارزیابی یک طرح توجیهی شهرسازی نقش مهمی در شکل گیری پروژه دارد. یک طرح توجیهی شهرسازی کمک می نماید تا درک بهتری از عملی بودن پروژه و همچنین تاثیر اجرای آن بر محیط اطراف حاصل شود. پژوهش انجام شده در کشور سریلانکا، هفت رکن اصلی طرح توجیهی شهرسازی و 36 شاخص به منظور ارزیابی عملیاتی بودن پروژه های شهرسازی مورد ارزیابی قرار داده است.
به منظور شناسایی ارکان و شاخص های موثر در ارزیابی یک طرح توجیهی شهرسازی، نظرسنجی مقدماتی و مصاحبه غیررسمی با 15 کارشناس شهرسازی در هر دو بخش خصوصی و دولتی صورت گرفت.
جمع آوری و تحلیل داده ها با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) گام بعدی این پژوهش را تشکیل می دهد. AHP ابزاری چند معیاری برای تصمیم سازی است که از یک ساختار سلسله مراتبی پیروی می کند و سپس گزینه ها را براساس قضاوت کاربران الویت بندی می نماید. روش AHP برای شناسایی اقدامات یا موضوعات با الویت بیشتر براساس وزن معیار انتخابی به کار می رود.
7 رکن اصلی برای ارزیابی طرح توجیهی شهرسازی
- تحلیل بازار
- تحلیل فنی
- تحلیل اقتصادی
- تحلیل زیست محیطی
- تحلیل اجتماعی
- تحلیل کالبدی
- تحلیل نهادی
براساس تحلیل انجام شده در این مقاله، ارکان تحلیل بازار بیشترین امتیاز را در بین ارکان دیگر داشته است. از این حیث، تحلیل فنی مقام دوم را کسب کرده و رکن تحلیل نهادها و موسسات کمترین امتیاز را داشته است.
براساس تحلیل کلی، پتانسیل اجرای پروژه مهمترین شاخص شناسایی شده و پس از آن شاخص هایی نظیر امکان سنجی فنی مربوط به محل پروژه، ارزش بازاری پروژه و هزینه های ساخت آن دارای اهمیت هستند. کم اهمیت ترین شاخص ها عبارتند از میزان رضایت ذینفعان، مالکیت زمین، سیاست ها و راهبردهای دولتی، در دسترس بودن زیرساخت های کالبدی و نظام نهادهای موجود.
این مدل که براساس 7 رکن و 36 شاخص یاد شده شکل گرفته است در تهیه طرح توجیهی شهرسازی مانند یک هدایتگر عمل می کند. بدین ترتیب، فعالان تعریف پروژه های توسعه شهری، مجریان صنعتی و سرمایه گذاران می توانند ارکان تاثیرگذار و شاخص های ارزیابی توجیه پذیر بودن هر پروژه شهرسازی را شناسایی نمایند.
مجریان چنین پروژه هایی می توانند تمرکز بیشتری روی با اهمیت ترین ارکان در حین تهیه طرح توجیهی شهرسازی داشته باشند و همچنین از این مدل برای انتخاب گزینه پیشنهادی بهینه استفاده نمایند. افزون بر این، موسسات و نهادهای ذیربط دولتی و خصوصی نیز می توانند از این مدل به عنوان ابزاری برای انتخاب پروژهی بهینه از بین طرح های پیشنهادی متفاوت بهره گیرند که مدل مورد نظر همچون مشوقی برای دولت های محلی عمل می نماید که ابعاد مختلف توجیه پذیر بودن پروژه را قبل از اجرای آن مورد بررسی قرار دهند.
A Multidimensional Model for Feasibility Assessment of Urban Development Projects
(Department of Town & Country Planning, University of Moratuwa, Sri Lanka)